Leerkrachtenzone
De mogelijke aanpakken van verfilmde jeugdliteratuur in de klas
Jaartraject met evaluatie van de verschillende deelcomponenten
Als leerkracht kunt u ervoor kiezen het hele jaar door te werken rond de link tussen literatuur en films en er tegelijk voor zorgen dat de leerlingen in bredere zin aan literatuurverwerking doen. Bij de onderverdeling van de opdrachten merkt u dat naargelang de gekozen opdracht er andere deelcomponenten van het vak Nederlands geëvalueerd kunnen worden.
Geef in het begin van het schooljaar mee dat de leerlingen gedurende het jaar verschillende boeken zullen moeten lezen en films moeten bekijken. Hierbij kiezen ze telkens een andere verwerkingsopdracht. Maak hierbij duidelijk dat ze op het einde van het jaar uit elke categorie van deelcomponenten één opdracht vervuld moeten hebben. Door hen te laten kiezen op welk deelcomponent ze wanneer en bij welk verfilmd boek inzetten, ondersteunt u als leerkracht de autonomie wat ten goede komt aan de autonome motivatie. Leerlingen zullen hierdoor grondiger aan de slag gaan bij de verwerking van het boek en de film.
Om het literair begrippenapparaat te evalueren, kunt u er ook voor kiezen de leerlingen te verplichten minimum één opdracht uit te voeren uit deze categorie. Aangezien het nieuwe leerplan Nederlands voor de eerste graad a-stroom reeds een eerste kennismaking met het literair begrippenapparaat voorziet, is een evaluatie hiervan zeker mogelijk. De overige opdrachten doorheen het jaar hoeven dan niet per se dit aspect te behandelen. Indien u bij elke opdracht het literair begrippenapparaat wenst te toetsen, raden wij u aan telkens een tweevoudige opdracht bij een boek- en filmkeuze te hanteren. De leerlingen kiezen dan één boek en de verfilming uit de lijst waarbij ze zowel een opdracht rond het literair begrippenapparaat als een andere opdracht uitvoeren. Laat de leerlingen kiezen om bij elke verwerking met een ander deelcomponent aan de slag te gaan. Zo biedt u, ondanks de verplichte verwerking van het literair begrippenapparaat, toch nog autonomie in de keuze van het tweede deelcomponent. Geef wel helder aan dat tegen het einde van het jaartraject elk deelcomponent minimaal één keer gekozen moet zijn.
Eenmalige boek- en filmopdracht met focus op één bepaald deelcomponent
Indien u dat wenst, kunt u als leerkracht eenmalig aan de slag gaan met de link tussen literatuur en films en hierbij inzetten op één deelcomponent van het vak Nederlands. U werkt nog steeds autonomie-ondersteunend doordat u de leerlingen laat kiezen tussen alle boeken en films uit de lijst, maar beperkt hun keuze bij de verwerkende opdracht zodat u iedereen voor hetzelfde deelcomponent kunt evalueren.
Geef duidelijk aan dat de leerlingen een opdracht binnen één deelcomponent kiezen en geef hun dan ook duidelijke evaluatiecriteria mee die zowel het literatuuraspect als het aspect van het desbetreffende deelcomponent omvatten. De evaluatiefiches die bij de opdrachten werden opgesteld, bieden hier een helder overzicht van.
Ga naar:
Eenmalige boek- en filmopdracht met focus op verschillende deelcomponenten
Het is niet noodzakelijk om leerlingen dezelfde deelcomponenten te laten verwerken. Indien u hen zowel autonoom laat kiezen uit de verschillende boeken en films als uit de verschillende opdrachten, is het voor hen mogelijk hun talenten extra uit te spelen. Leerlingen die sterk zijn in spreken zullen waarschijnlijk een opdracht uit deze categorie kiezen. De getalenteerde schrijvers zullen eerder voor een schriftelijke verwerking kiezen. Deze keuze zal een gunstig effect hebben op de autonome motivatie wat de algehele literatuurverwerking ten goede komt. Daarnaast is het ook een vorm van differentiatie. Het is wel belangrijk dat u hierbij vooraf duidelijk de evaluatiecriteria per deelcomponent meegeeft zodat de leerlingen weten wat er exact van hen verwacht wordt. De evaluatiefiches die bij elke opdracht werden opgesteld, bieden hier een helder overzicht van. Door gebruik te maken van deze fiches bent u transparant naar de leerlingen toe en garandeert u daarnaast ook dat de evaluatie valide is.
Ga naar:
Tweevoudige opdracht met focus op verschillende deelcomponenten
De leerlingen kiezen één boek en de verfilming uit de lijst waarbij ze twee opdrachten uitvoeren. U kunt ervoor kiezen volledige vrijheid op vlak van opdrachtenkeuze te bieden. Laat de leerlingen kiezen met welke twee deelcomponenten ze bij de verwerking aan de slag te gaan. Het is ook mogelijk om hen niet te verplichten twee verschillende deelcomponenten te laten kiezen, maar hen toe te staan binnen eenzelfde categorie twee opdrachten te kiezen. Dit is een vorm van differentiatie op basis van sterktes en talenten. Door gebruik te maken van de evaluatiefiches bij de opdrachten bent u transparant naar de leerlingen toe en garandeert u daarnaast ook dat de evaluatie valide is.
Indien u dit wenst, kunt u ervoor kiezen één van beide deelcomponenten of zelfs beide deelcomponenten vast te leggen. Wanneer u voor dit laatste kiest, kunt u alle leerlingen op dezelfde aspecten evalueren. Dit gaat wel deels ten koste van de aangeboden autonomie, maar door de boek- en filmkeuze open te laten, garandeert u wel nog steeds enige vorm van autonomie-ondersteunend werken.
Om zichzelf ervan te verzekeren dat het literair begrippenapparaat ook getoetst wordt in de literatuurverwerking, kunt u de leerlingen verplichten minimum één opdracht uit deze categorie te kiezen en de andere opdracht vrij te laten. Op die manier zet u in op het theoretische als op het creatieve aspect van literatuur.
Ga naar:
Vakoverschrijdend werken aan waarden en normen: focus op de inhoud via kritisch lezen
U kunt ervoor kiezen de keuze binnen de literatuurlijst te beperken naargelang de thematiek. Indien u overkoepelend wenst te werken aan waarden en normen, raden wij u aan de leerlingen enkel te laten kiezen uit de categorie ‘zwaarbeladen thema’s/taboes’. Naast de boek- en filmopdracht kunt u dan een klasgesprek houden waarbij u de leerlingen aanzet kritisch na te denken over gebeurtenissen en thematieken die in het boek en de film ter sprake kwamen.
Daarnaast is het ook mogelijk deze kritische verwerking te integreren in een bijkomende opdracht. U kunt dit zowel schriftelijk als mondeling evalueren. Laat de leerlingen hierbij werken aan het formuleren van hun mening door middel van het gebruik van goede argumenten.
Een eerste kennismaking met genres zonder evaluatie van de genrespecifieke aspecten
Het is mogelijk om het gamma aan genres te koppelen aan deze boek- en filmopdracht. Alvorens u de opdracht opgeeft, kunt u een les besteden aan welke verschillende genres er bestaan. Koppel dit aan de leefwereld van de leerlingen: series op Netflix, films uit de bioscoop, boeken die ze reeds lazen ... Sta hierbij telkens stil in welk genre het gegeven voorbeeld thuishoort en waarom dat zo is.
Leer de leerlingen de verschillende genrespecifieke elementen op een niet-theoretische manier kennen. Op deze manier ontdekken ze waar hun voorkeur ligt en biedt u een opstap naar de leerinhoud uit de tweede graad, maar zadelt u hen tegelijkertijd niet op met extra leerstof. Door op deze manier te werk te gaan, ondersteunt u de leerlingen bij het maken van een gerichte boek- en filmkeuze.
Efficiënt omgaan met tijd bij spreekopdrachten: digitaal in plaats van voor de klas
Een spreekopdracht zal vanzelfsprekend meer lestijd in beslag nemen dan het indienen van een schriftelijke opdracht. Om efficiënt om te gaan met de kostbare lestijd, kunt u de leerlingen vragen de spreekopdracht digitaal op te nemen in de vorm van een vlog. Het nadeel hierbij is dat zij meerdere kansen hebben de opdracht opnieuw voor te dragen vooraleer zij een definitieve versie indienen. Ook kunt u het meermaals proberen als een leerproces zien. Als leerkracht biedt het u twee grote voordelen: u hoeft dit niet in te plannen tijdens de les en u kunt de opdrachten meermaals bekijken door het filmpje opnieuw af te spelen. Zo verzekert u zichzelf ervan dat u niets over het hoofd ziet. Ook voor leerlingen biedt dit een aantal voordelen. Aangezien er geen publiek is, zullen zij ook geen stress hebben om voor anderen te moeten spreken. Daarnaast zijn zij vaak graag bezig met digitale media wat op zijn beurt ook ten goede komt aan de autonome motivatie.
Opdrachten vervormen om te focussen op een ander deelcomponent
Wanneer u de leerlingen keuze wilt bieden uit alle opdrachten, maar toch een bepaald deelcomponent van het vak Nederlands wenst te evalueren, kunt u de opdrachten op een bepaalde manier vervormen zodat dit toch mogelijk is. Dit geldt met name voor een verschuiving van spreek- naar schrijfvaardigheid en omgekeerd. Wanneer de opdracht normaal schriftelijk verwerkt zou worden, kunt u de verwerking via een mondelinge presentatie laten uitvoeren. Wanneer het normaal om een spreekopdracht zou gaan, kunt u dit laten neerschrijven in een schriftelijke neerslag. Bij opdrachten met betrekking tot poëzie is het mogelijk een extra motivering te vragen via een schriftelijke neerslag of een mondelinge presentatie.
Differentiatie binnen één boek- en filmopdracht
Onder 'differentiatie' vindt u differentiatietips voor elke opdracht. U kunt ervoor opteren om binnen een opdracht dus te differentiëren.
Ga naar: